Wzrost popularności turystyki wysokogórskiej oraz rozwój sprzętu outdoorowego sprawiają, że wyprawy powyżej 3000 metrów są dziś dostępne dla wielu pasjonatów gór. Jednak często to nie ekwipunek, lecz przygotowanie fizjologiczne i podejście do aklimatyzacji decydują o bezpieczeństwie tego typu wypraw. Wyjaśniamy, jaki jest wpływ wysokości na organizm człowieka i jak powinien przebiec proces aklimatyzacji w górach.
Wysokość a fizjologia człowieka
Na wysokościach przekraczających 2500 m ciśnienie w górach gwałtownie maleje – z 1013 hPa na poziomie morza do około 550 hPa na 5000 m n.p.m. Skutkiem jest spadek ciśnienia parcjalnego tlenu i ograniczenie jego dyfuzji do tkanek naszego organizmu.
W odpowiedzi na niedotlenienie ciało włącza mechanizmy kompensacyjne, które objawiają się przyspieszoną akcję serca, szybszym oddechem, zwiększeniem produkcji erytrocytów, a sama wydolność fizyczna spada nawet o 20–40%.
Na czym polega choroba wysokościowa?
Bez odpowiedniej aklimatyzacji wysokościowej lub przy niskiej wydolności organizmu może dojść do choroby zwanej AMS (Acute Mountain Sickness), HAPE (obrzęku płuc) lub HACE (obrzęku mózgu). Najczęściej występującym rodzajem choroby wysokościowej jest AMS, który objawia się bólem głowy, ogólnym rozbiciem i trudnością z zasypianiem. Dużo poważniejsze są HAPE oraz HACE, które stanowią bezpośrednie zagrożenie życia, a charakteryzują się dusznościami, zaburzeniami świadomości, a nawet śpiączką.
Strategie radzenia sobie z wysokością
Podczas wyprawy należy wyjątkowo skupić się na monitorowaniu stanu zdrowia. Pomocny będzie pulsoksymetr, który pozwala śledzić saturację tlenu we krwi oraz notowanie tętna spoczynkowego. Współtowarzysze wyprawy powinni sprawdzać Twoją świadomość, a także rozważyć zastosowanie farmakologii. Po konsultacji z lekarzem można zastosować leki (m.in. inhibitory anhydrazy węglanowej), które wspierają adaptację.
Proces aklimatyzacji w górach wysokich
Aklimatyzacja to proces fizjologicznego przystosowania organizmu do obniżonej zawartości tlenu w atmosferze. Może trwać od kilku dni do nawet trzech tygodni, w zależności od wysokości i indywidualnych predyspozycji.
Aby dobrze zaaklimatyzować się w górach wysokich, należy przestrzegać następujących zasad:
- „Climb high, sleep low” – wspinaj się wysoko, śpij nisko. Zorganizuj nocleg w niższych wysokościach, gdzie panują bardziej komfortowe warunki tlenowe.
- Pij dużo wody, zrezygnuj z alkoholu.
- Dzienny limit przewyższeń powyżej 2500 m nie powinien przekraczać 300–500 m.
- Po każdych 1000 m warto zaplanować dzień odpoczynku.
- Intensywny wysiłek należy ograniczyć w pierwszych dniach po wejściu na nową wysokość.
Przygotowanie do wyprawy wysokogórskiej
Zanim wyruszysz na wyprawę, kluczowe jest kompleksowe przygotowanie kondycyjne i wytrzymałościowe. Trekkingi z obciążeniem, marsze w trudnym terenie, jazda na rowerze oraz bieganie wzmacniają układ sercowo-naczyniowy i poprawiają tolerancję na długotrwały wysiłek. Szczególnie wartościowy jest trening interwałowy – zwiększa pojemność minutową serca, co przekłada się na lepsze funkcjonowanie organizmu w warunkach hipoksji.
Naturalną i najskuteczniejszą formą adaptacji są regularne wyprawy w góry – pokonywanie szlaków o zmiennym nachyleniu i przewyższeniach pozwala oswoić organizm z warunkami zmniejszonej ilości tlenu. Dobrym uzupełnieniem przygotowań może być korzystanie z komór hipoksyjnych – ich działanie polega na symulowaniu warunków panujących na wysokościach powyżej 2500 m n.p.m., co pozwala rozpocząć adaptację jeszcze przed wyjazdem.
Ostatnim, lecz równie ważnym krokiem jest skompletowanie profesjonalnego wyposażenia. W sklepie górskim PAJAK znajdziesz wszystko, co niezbędne do wyprawy w trudnych warunkach – od puchowych śpiworów ekspedycyjnych, przez ultralekkie kurtki z naturalnym wypełnieniem. Odpowiednio dobrany sprzęt nie tylko poprawia komfort, ale może decydować o bezpieczeństwie w ekstremalnych sytuacjach.
Wyprawy w góry wysokie to nie tylko sprawdzian fizyczny, ale przede wszystkim adaptacyjny. Brak aklimatyzacji jest najczęstszą przyczyną powikłań zdrowotnych wśród alpinistów i trekkerów. Świadome podejście do procesu adaptacji, właściwe przygotowanie i systematyczne monitorowanie stanu zdrowia zwiększają nie tylko szanse na osiągnięcie celu, ale przede wszystkim bezpieczeństwo uczestników.
(artykuł sponsorowany)
